
Chúng ta thường phàn nàn về thể chế và cứ xoay quanh định kiến rằng tổ chức của ta vận hành tốt hay không là do thể chế. Thực tế thì, đó là một mối quan hệ biện chứng, và chúng ta cần phải nhìn thể chế như một điều kiện môi trường và do vậy, không có một môi trường nào hoàn hảo phù hợp cho tất cả mọi tổ chức. Thể chế luôn có xu hướng phù hợp cho một số tổ chức này nhưng lại là rào cản cho những tổ chức khác.
Do vậy, không thể nhìn một chiều mà phải đặt nó trong một tổng thể. Chính bản thân tổ chức cũng phải có năng lực thích nghi, chúng ta không thể đòi hỏi môi trường này cũng phải như môi trường khác, không thể đòi hỏi thuận lợi theo cách của mình mà không nhìn thấy chính mình là một cấu phần tạo thành thể chế.
Trương Tài nói về trời “Tất cả vật quay tròn, chúng đều có lực tự nhiên nội tại, sự vận hành của chúng không phải từ bên ngoài tác động vào” và trong Kinh Dịch ta đọc thấy “Nguyên lý của tự nhiên không xem lực nằm ngoài vật, mà chúng biểu hiện sự hòa hợp của sự vận động nội tại của chúng”.
Thích nghi do vậy là điều kiện cần cho sự tồn tại của doanh nghiệp và điều kiện đủ là khả năng tác động đến thể chế như một chủ thể chủ động. Thể chế chỉ có thể thay đổi khi các tổ chức đóng vai trò như một tác nhân bên trong của thể chế để tạo ra sự thay đổi đó.