Dưới sự dẫn dắt của chiến lược quốc gia, Trung Quốc đã gặt hái nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (AI). Với lộ trình phát triển bài bản và có tính hệ thống – bao gồm thiết kế cấp cao, đầu tư quy mô lớn, thúc đẩy liên kết giữa sản xuất, học thuật và nghiên cứu, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế – Trung Quốc đang định hình một mô hình phát triển AI mang tính tham khảo quan trọng cho thế giới, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển. Mới đây, Hội nghị Trí tuệ nhân tạo Thế giới 2025 (WAIC 2025) diễn ra tại Thượng Hải đã trở thành tâm điểm thể hiện sức sáng tạo mạnh mẽ và tầm nhìn quản trị đầy tham vọng của AI Trung Quốc. Vậy kinh nghiệm phát triển AI của Trung Quốc có thể hỗ trợ Việt Nam và các nước khác như thế nào trong việc tìm ra con đường phát triển phù hợp với điều kiện thực tế của mình? Giữa Trung Quốc và Việt Nam còn tiềm ẩn những không gian hợp tác nào trong lĩnh vực này? Để cùng bàn luận về những câu hỏi trên, chúng tôi đã trân trọng mời ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược Chuyển đổi số Việt Nam (DTSI), phân tích mô hình phát triển AI của Trung Quốc và chia sẻ góc nhìn về triển vọng hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới. Toàn văn như sau:
Loài người đang đứng trước một bước ngoặt thời đại được định hình sâu sắc bởi cuộc cách mạng số. Làn sóng chuyển đổi số đang cuộn trào, không ngừng mở ra những chân trời mới, định hình hình thái tổ chức xã hội và mô hình quản trị quốc gia hoàn toàn mới. Trong bối cảnh vĩ mô này, trí tuệ nhân tạo (AI) đóng một vai trò then chốt. Cơ hội to lớn do công nghệ tạo ra, đi kèm với nó là những thách thức chưa từng có, đặc biệt là đối với các cường quốc đang gánh vác trọng trách dẫn dắt sự phát triển AI toàn cầu. Những đột phá công nghệ và sự nâng cao nhanh chóng năng lực ứng dụng AI, trong khi trao quyền cho chính phủ, doanh nghiệp và người dân, tạo ra giá trị to lớn, đồng thời cũng mang lại những lo ngại về rủi ro thao túng, bong bóng đầu tư và sự phụ thuộc quá mức của con người vào các công cụ AI.
Việc ứng phó với loạt thách thức này đòi hỏi các quốc gia dẫn đầu – những lực lượng nắm giữ công nghệ cốt lõi và nguồn tài nguyên dữ liệu phong phú, dẫn dắt sự phát triển AI – phải suy ngẫm sâu sắc về con đường phát triển. Làm thế nào để duy trì lợi thế trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt? Các công nghệ phối hợp với nhau như thế nào? Làm thế nào để phá vỡ các rào cản? Thực tiễn của Trung Quốc cung cấp một góc nhìn quan trọng: Thông qua sự dẫn dắt của chiến lược quốc gia, đầu tư quy mô lớn vào cơ sở hạ tầng, sự tích hợp sâu sắc giữa nghiên cứu – đào tạo – sản xuất và các chính sách công nghiệp tích cực, sự phát triển trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc dưới sự dẫn dắt của chiến lược quốc gia đã đạt được những thành tựu đáng kể, có giá trị tham khảo cực kỳ quan trọng đối với các quốc gia đang phát triển rộng lớn như Việt Nam đang tìm kiếm con đường phát triển AI phù hợp với điều kiện quốc gia mình.
Thứ nhất, hệ thống chính sách liên quan của Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo tương đối hoàn thiện. Trong những năm gần đây, cấp quốc gia liên tục ban hành các văn bản quan trọng như “Quy hoạch Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới” (2017), “Thông báo về Hỗ trợ Xây dựng Các Tình huống Ứng dụng Trình diễn Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới” (2022), “Biện pháp Tạm thời Quản lý Dịch vụ Trí tuệ Nhân tạo Tạo sinh” (2023), “Kế hoạch Hành động Ba năm ‘Yếu tố Dữ liệu’” (2024-2026), v.v., xây dựng một hệ thống chính sách toàn diện bao trùm nghiên cứu phát triển công nghệ, ứng dụng công nghiệp, quản trị đạo đức, yếu tố dữ liệu, v.v.; Thứ hai, Trung Quốc có mục tiêu phát triển rõ ràng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, đề ra mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới vào năm 2030, và đặt sự phát triển AI vào vị trí cốt lõi của chiến lược khoa học công nghệ quốc gia; Thứ ba, Chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc tiếp tục tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển AI. Theo dữ liệu và báo cáo công khai, đầu tư nghiên cứu và phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực AI luôn nằm trong top đầu thế giới, với sự hỗ trợ liên tục từ Quỹ Khoa học Tự nhiên Quốc gia, các dự án trọng điểm của Bộ Khoa học và Công nghệ cho nghiên cứu cơ bản và đột phá công nghệ then chốt. Ngoài ra, sự bố trí hệ thống và đầu tư liên tục của Trung Quốc trong việc thúc đẩy phát triển công nghệ, triển khai công nghiệp, đào tạo nhân lực, quản trị đạo đức và hợp tác quốc tế chính là trụ cột then chốt cho sự trỗi dậy nhanh chóng của nước này trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Trước bối cảnh thách thức toàn cầu, việc đẩy mạnh đối thoại và hợp tác quốc tế là hết sức cấp thiết. Trung Quốc, Mỹ, Liên minh Châu Âu và các bên khác cần cùng nhau xây dựng nền tảng hợp tác, thúc đẩy đối thoại cấp cao và xây dựng chương trình nghị sự chung là điều vô cùng quan trọng. Và Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới (WAIC 2025) tổ chức tại Thượng Hải, Trung Quốc vào cuối tháng 7 năm 2025 cùng với Hội nghị Cấp cao Toàn cầu về Quản trị Trí tuệ Nhân tạo diễn ra đồng thời, chính là nền tảng quan trọng thể hiện nỗ lực tích cực của Trung Quốc trong việc thúc đẩy sự bàn bạc, xây dựng và chia sẻ toàn cầu về AI. Sự kiện do các bộ ngành cốt lõi của Trung Quốc phối hợp với chính quyền thành phố Thượng Hải đồng tổ chức, với quy mô, tầm cỡ và thiết kế chương trình nghị sự, tập trung thể hiện tham vọng, thực lực và tư duy phát triển tương lai của Trung Quốc trong lĩnh vực AI.
Hội nghị thu hút sự tham gia của hơn 1200 khách mời hàng đầu đến từ hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ (bao gồm hơn 10 người đoạt giải Turing, giải Nobel và hơn tám mươi viện sĩ Trung Quốc và quốc tế), tập trung vào các lĩnh vực tiên phong như cơ sở hạ tầng, mô hình lớn (large model), khoa học thông minh, AI+ công nghiệp, nổi bật sức hút của Trung Quốc trong việc xây dựng nền tảng giao lưu đỉnh cao toàn cầu về AI.
Ngoài ra, quy mô triển lãm của hội nghị lần này đạt kỷ lục, vượt 70.000 mét vuông, quy tụ hơn 800 doanh nghiệp Trung Quốc và quốc tế (doanh nghiệp quốc tế và từ các tỉnh thành khác chiếm hơn một nửa). Các doanh nghiệp dẫn đầu về AI trong nước, hàng chục tập đoàn quốc tế lớn (như Siemens, Schneider) và các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước lớn cùng nhau trưng bày thành quả hệ sinh thái. Hơn 3000 sản phẩm triển lãm đỉnh cao được giới thiệu, bao gồm hơn 40 mô hình lớn, hơn 50 thiết bị đầu cuối AI, hơn 60 robot thông minh và hơn 100 sản phẩm mới “ra mắt lần đầu trên toàn cầu” hoặc “lần đầu ra mắt tại Trung Quốc”, trình diễn toàn cảnh sức sống đổi mới công nghệ AI và chiều sâu, chiều rộng ứng dụng công nghiệp của Trung Quốc.
Hội nghị còn thiết lập các giải thưởng quan trọng để thu hút nhân tài trẻ toàn cầu (ví dụ, dự án quốc tế chiếm 17% trong Giải SAIL), tác giả bài luận trẻ có độ tuổi trung bình chỉ 29. Các chủ đề khoa học tiên phong được thiết kế đặc biệt thể hiện sự coi trọng cao độ của Trung Quốc đối với lực lượng đổi mới trẻ, đặt nền móng cho sự phát triển lâu dài của AI.
Hơn nữa, hội nghị lần đầu tiên thiết lập khu vực đầu tư mạo hiểm và ươm tạo (startup), kết nối lượng lớn dự án với vốn đầu tư, đồng thời tập trung tạo ra trải nghiệm ứng dụng thông minh mới, thể hiện sự khám phá tích cực của Trung Quốc trong việc xây dựng hệ sinh thái công nghiệp AI mở, thịnh vượng và bền vững.
Những nội dung được thể hiện tại Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới lần này cùng với những thành tựu phát triển và triết lý quản trị AI ẩn chứa đằng sau của Trung Quốc, có ý nghĩa vượt xa bản thân sự kiện. Nó không chỉ đóng góp trí tuệ cho sự phát triển AI toàn cầu, mà quan trọng hơn, là cung cấp một tấm gương quý báu cho các quốc gia đang phát triển rộng lớn, bao gồm cả Việt Nam, trong việc ứng phó với thách thức chung, khám phá con đường phát triển đặc sắc, hội nhập vào hệ thống quản trị toàn cầu và nắm bắt cơ hội thời đại số. Trong thời đại AI đầy thách thức nhưng cũng ươm mầm vô vàn cơ hội, việc tăng cường hiểu biết và hợp tác, cùng nhau khám phá một tương lai thông minh lấy con người làm trung tâm và bền vững, là trách nhiệm và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế.
Nguồn: CMG
Trích dẫn: https://vietnamese.cri.cn/2025/07/31/ARTI1753410288468192